Herstel van maatschappelijke participatie na Geriatrische Revalidatie (GRZ) bij ouderen met gedragsproblemen

Gedrags- en psychische problemen tijdens de GRZ zijn wel bekend, maar komen te laat in het revalidatieproces aan bod om tot effectieve oplossingen te komen. Dit leidt in veel gevallen tot verergering van klachten terwijl dit verminderd kan worden.

Een sterk groeiend aantal ouderen die na een ziekenhuis opname van Geriatrische Revalidatie Zorg (GRZ) gebruik maken ervaren hierbij voor het eerst in hun leven chronische gezondheidsuitdagingen. Ze hebben grote moeite hun oude leven weer op te pakken. Zij kampen met psychische en gedragsproblemen samenhangend met dit life event. Bekend is dat 39% van de ouderen na een CVA kampt met depressie en 20% van de revalidanten er psychisch slechter aan toe zijn aan het einde van GRZ dan aan het begin. De (ex-) revalidanten moeten na GRZ het thuis zelf uitzoeken hoe zij hun reguliere leven weer oppakken terwijl zij kampen met lage belastbaarheid en dreigend verlies aan maatschappelijke activiteiten.

Samen verkennen

Wij willen samen met GRZ-ouderen verkennen hoe de GRZ meer aandacht kan geven aan en oplossingen genereren voor hun psycho-sociale problematiek, gericht op participatie in de maatschappij-thuis zoals voor het ‘event’. Wat hebben zij in de GRZ gemist om thuis de draad weer op te kunnen pakken ondanks hun chronische gezondheidsproblemen? De extra uitdaging is dat oplossingen moeten voldoen aan een belangrijke randvoorwaarde: niet meer beroep doen op hulpverleners vanwege een structureel gebrek aan professionals en de al hoge werkdruk. Deze context maakt het nodig om e-Health technologische ondersteuning toegerust met extra mogelijkheid om de begeleiding thuis voort te zetten mee te nemen als een (onder bepaalde voorwaarden) voor GRZ-ouderen acceptabele oplossingsrichting. Wij denken concreet aan een bestaande en bewezen applicatie in medisch specialistische revalidatie (MSR), Minddistrict. Dit is een software programma met een onderlinge communicatiefunctie in combinatie met ondersteunende ‘psychische modules’. De eerste verkenningen van Minddistrict in GRZ zijn veelbelovend.

Gesprekken met revalidanten tijdens GRZ-revalidatie

Uit eerder onderzoek bij GRZ-revalidanten komt het volgende naar voren: “Ik zit te malen in mijn hoofd. Hoe gaat het thuis? Kan mijn partner het wel redden? Hoe gaat mijn herstel en hoe te leven met mijn beperkingen thuis? “Tijdens revalidatie mis je je je dagelijkse gang van zaken en bezigheden. Je bent uit de maatschappij, je raakt out of sight, out of mind. Het sociale leven holt achteruit en de thuissituatie wordt lastig.” In ander gesprek praat mevrouw over haar angsten ten gevolge van de IC-opname. 'Ik ben in coma geweest, maar hier is niets mee gedaan. Ik voel me als een gevangene en heb ’s avonds paniekaanvallen. Ik woont alleen in een appartement met trappenhuis, en voel me machteloos.“

Van probleem naar oplossing in co-creatie met cliënten en zorgprofessionals 

Op een drukbezochte werkconferentie te Den Bosch, 2021 was een grote groep GRZ instellingen aanwezig, die het belang van deze problematiek onderschrijven. De vraag is hoe kan je dit vraagstuk aanpakken in co-creatie met de GRZ-ouderen zelf.

Via gemodereerde gesprekken tussen GRZ-ouderen, hun naasten en professionals en vrijwilligers kunnen hun behoeften en wensen opgehaald worden. Welke problemen ervaren zij, wat is er gedaan met hun vragen en welke oplossingen in co-creatie zien zij voor zichzelf? Maar ook, onder welke voorwaarden waarderen zij e-Health technologische ondersteuning zoals Minddistrict tot in de thuissituatie?
Allereerst gaat het er dus om welke problemen oudere GRZ-revalidanten ervaren en hoe zij deze duiden naar familie/naasten en zorgprofessionals. Welke woorden vanuit revalidanten taal komen overeen met zorgprofessional taal en hoe kan de onderlinge communicatie worden bevorderd? Verder is van belang te onderzoeken welke modules van de e-Health applicatie Minddistrict hierbij een mogelijke oplossing bieden en onder welke voorwaarden deze voor de oudere GRZ-revalidant aantrekkelijk genoeg zijn inclusief toepassing thuis.

Samenwerking diverse stakeholders

Inzicht in de antwoorden op deze vragen is van groot belang voor de GRZ-ouderen en naasten uit hun leefomgeving, de professionals in GRZ en eerste lijn, thuiszorg, managers en beleidsadviseurs, zorgverzekeraars (financiering), gemeenten (WMO). Onze samenwerkingscoalitie bestaat uit de Hogeschool Rotterdam (Kenniscentrum Zorginnovatie-Ouderenhub), Stichting Wetenschap Balans, NAH-Consultatieburo HoopWerkt!, twee (zorg)organisaties met GRZ, Genero en ontwerpbureau Beeldr. Gezamenlijk beschikken deze organisaties over de volgende expertise: social design; kwalitatieve onderzoek expertise, kennis en kunde GRZ, preventie en behandeling van psychische problematiek, e-Health, onderwijs en netwerk ouderen co-creatie. Vanuit de Hogeschool Rotterdam en Stichting Wetenschap Balans wordt het onderwijs en (bij)scholing verzorgd. Genero heeft een uitgebreid PR programma gericht op ouderen en instellingen.

Wat betreft het eigenaarschap en samenspel van de coalitie heeft Hogeschool Rotterdam een leidende onderzoeksrol. Stichting Wetenschap Balans en Beeldr hebben verantwoordelijkheid voor de inhoudelijke en social design aspecten en de implementatie. De andere partijen ondersteunen de uitvoering en implementatie. Verder is Stichting Wetenschap Balans verantwoordelijk voor aanpassing van de GRZ aanspraak in samenwerking met Actiz en Verenso door de NZa.

Nu nog de financiering!